Alchemie als geneeskunst: het werk van Paracelsus

Het omvangrijkste van alle werken van Paracelsus is zijn commentaar bij de psalmen – en dat terwijl er slechts de helft van is overgeleverd (over psalm 75-150). De weg van David bevat hiervan alleen het commentaar bij psalm 119, de langste van de psalmen, die ruimte biedt om er een hele theologie aan op te hangen. En dat doet Paracelsus dan ook, zoals vóór hem al Augustinus en anderen deden.

Hij blijft daarbij niet aan de letter kleven, maar kijkt verder. Paracelsus spreekt vaak over kenvermogens die dieper reiken dan ons gewone verstand. Vanuit een dieper weten schreef hij niet alleen zijn natuurfilosofisch werk, maar probeert hij ook de Bijbelse verhalen te begrijpen. Tegelijkertijd legt hij het verband met het individuele en maatschappelijke leven van zijn tijd. Uit deze concrete ervaringen komt ook de vaak heftige kritiek op de toenmalige Kerk voort.

Opvallend is het perspectief: Paracelsus beschouwt David als een prefiguratie van Christus. David is de profeet die vertelt over het Nieuwe Testament, over de komst van de antichrist, over het einde der tijden, kortom, de woorden van David zijn daarmee bijna het Woord van God. Door David kunnen we de woorden van Christus begrijpen. Zo stelt Paracelsus dat het David alleen om de goddelijke wijsheid te doen is, en hij zich van de wijsheid van Augustinus, Origenes enzovoorts niets aantrekt... Toch moet ook deze profeet weer uitgelegd worden. Paracelsus, die zichzelf weleens 'doctor in de Heilige Schrift' noemt, voelt zich daartoe geroepen.

In een uitgebreide inleiding beschrijft Anton Dekkers de theologie en het begrippenkader van Paracelsus. Hij beschouwt hem in relatie met de stromingen van zijn tijd, waardoor het eigen geluid van Paracelsus duidelijk hoorbaar wordt.

Anton Dekkers (1954) werkte tot zijn pensionering als antroposofisch huisarts. Al tijdens zijn geneeskundestudie kwam hij in aanraking met het werk van Paracelsus, dat een belangrijke pijler onder zijn werk als huisarts werd. En al even lang is hij bezig met theologische vraagstukken, inclusief de studie van het Bijbels Hebreeuws.